„Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie” [CZĘŚĆ IV]

Zdjęcie ilustracyjne fot. pixabay.com

Wiesław Kudyba: Rodzina, rodzice to pierwszy i najważniejszy rząd pomocy, który powinno otrzymać dziecko w razie pojawiających się trudności. Pomoc rodzicielska powinna być bezwarunkowa, w każdym czasie i w każdych warunkach.

Dobre relacje rodzica i dziecka budują zaufanie, a zaufanie sprawia, że dziecko ma odwagę zwierzyć  się najbliższej osobie ze swoich problemów. Jestem przekonany, że takich rodzin jest przytłaczająca większość. Niestety jest też cześć rodziców, którzy mają ogromne braki w rozumieniu źródeł problemów własnych dzieci i sposobów ich pokonywania. W skrajnych przypadkach potrafią się oni zachowywać w sposób drastyczny i krzywdzący w stosunku do własnych dzieci. Zjawisko zdystansowania polskich rodziców wobec własnych dzieci powoduje, że aż 37,5% młodych osób biorących w badaniu przeżywa samotność życiową.

Szkoła to drugi rząd pomocy młodzieży znajdującej się w trudnej sytuacji. Ale zanim o tej pomocy to kilka zdań z drugiego bieguna, bo szkoła i życie szkolne ma też przeogromny wpływ na negatywne zachowanie dzieci i młodzieży. Środowisko szkolne choćby z racji populacji ma niebagatelny wpływ na zachowanie jednostki (czyt. pojedynczego ucznia), jeżeli jest to wpływ pozytywny, to wszystko w porządku, jeżeli negatywny, to prowadzi to prędzej  czy później do problemów. Oto kilka zjawisk, które występują w zbiorowości:

Plotka

Nieumiejętne radzenie sobie ze stresem powoduje, że młodym osobom trudno sobie radzić z plotką. W atmosferze intrygi i kłamstwa nie radzą sobie ze znalezieniem rozwiązania, reagują lękiem, obawiają się negatywnej oceny. Uczniowie mają przeświadczenie, że wszyscy myślą o nich źle, mają poczucie utraty własnej godności. Rodzą się w nich uczucia takie jak bezradność, poczucie przemocy, poczucie niemocy i beznadziei, rozpacz, poczucie krzywdy, cierpienie i zwątpienie.

Bullying – nękanie i osaczenie przez rówieśników

Plotka jest formą przemocy psychicznej. To również często wykorzystywany mechanizm zachowań towarzyszących problemowi bullyingu, czyli osaczenia i nękania. Sprawcami takiej przemocy są najczęściej rówieśnicy – koledzy i koleżanki z klasy, ze szkoły, z podwórka. Obraźliwe komentarze, obelgi, złośliwe pomówienia, ubliżające napisy, np. na ścianach, tablicy w klasie, w szkolnej toalecie, na przystanku, to często wykorzystywane formy i metody dręczenia.

Cyberbullying – przemoc z użyciem technologii                                           

Zjawisko Cyberbullyingu czyli przemocy w Internecie nasiliło, się szczególnie teraz, kiedy dzieci i młodzież od niemal dwóch lat komunikują się ze sobą głownie przez sieć wirtualną. Nieprzyjemne i wyśmiewające komentarze, wzajemne plotki na portalach społecznościowych, nagrywanie zdalnych lekcji i publikowanie ich w sieci, zamieszczanie czyichś zdjęć, numeru telefonu, anonsów na portalach randkowych lub stronach pornograficznych, publikowanie zniekształconych lub prawdziwych zdjęć – kompromitujących lub wykonanych w intymnej sytuacji, wysyłanie wiadomości z groźbami, podszywanie się pod kogoś, to tylko niektóre przykłady przemocy w sieci.  Dzieci  nękane przez rówieśników, to najczęściej dzieci wyróżniające się w jakiejś grupie, na przykład z uwagi na tuszę, kolor włosów czy skóry, dobre stopnie, jeżeli do tego dochodzą czynniki niedostrzegalne z zewnątrz  jak (cechy dziecka, jego zachowanie), to procesy destrukcyjne w psychice dziecka zachodzą o wiele szybciej i gwałtowniej. I tu dochodzimy do ważnej roli jaką może mieć nauczyciel i szkoła.

To wiedza nauczyciela o rozwoju dzieci i młodzieży, znajomość środowiska i stała obserwacja ucznia w szkole, może sprawić, że wcześniej można zaobserwować niepokojące symptomy. Można to czynić poprzez:

• Edukację uczniów w zakresie kształtowania własnych umiejętności np. w zakresie wyrażania uczuć, zastępowania agresji, wzmacniania poczucia własnej wartości,
• Diagnozę sytuacji wychowawczej w klasie,
• Odpowiednio do potrzeb klasy realizowania tematyki godzin wychowawczych, współpracę z rodzicami uczniów, rozpoznanie sytuacji rodzinnej uczniów,
• Działania pedagogiczne – rozpoznanie potrzeb i trudności uczniów,
• Obserwację i monitorowania zachowania.

Szkoła jako instytucja, swoją misję w tym zakresie może realizować poprzez:

• Edukację nauczycieli, rodziców i uczniów w zakresie przeciwdziałania przemocy i psychicznych uwarunkowań aktów samobójczych nastolatków, doskonalenie umiejętności rozpoznawania sygnałów i zapowiedzi desperackich kroków,
• Wzmacnianie zdrowia psychicznego nauczycieli, przeciwdziałaniu wypaleniu zawodowemu,
• Diagnozę sytuacji wychowawczej szkoły, ewaluację zewnętrzną i wewnętrzną,
• Adekwatny do potrzeb szkoły program profilaktyczno- wychowawczy,
• Integrowanie zespołów klasowych,
• Aktywne wprowadzanie i monitorowanie przestrzegania norm i zasad szkolnych,
• Opracowanie szkolnych procedur reagowania na przemoc i agresję, konsekwentne ich przestrzeganie

To oczywiście tylko niewielka, ale istotna część działalności szkoły i nauczycieli w diagnozowaniu, a przede wszystkim zapobieganiu sytuacjom kryzysowym dotykającym dzieci i młodzież.

Na analizę kolejnych obszarów zapraszam do felietonu w dniu 12.02.2024 r.

Wiesław Kudyba

To warto przeczytać

Wydarzenia

Wiesław Kudyba: Przez pierwsze pół roku jako burmistrz będę pracował za darmo

27 marzec 2024

Wydarzenia

Wiesław Kudyba prezentuje „Ósemkę Kudyby”, czyli najważniejsze założenia programowe

04 marzec 2024

Inne

„Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie” [CZĘŚĆ V]

15 luty 2024